جامعه‌شناسی ۱۲ اسفند

به گزارش «خانه خشتی»به نقل از خبرگزاری فارس: انتخابات دوازده اسفند مانند حوادث سی و سال گذشته نشان داد که هر کس و هر جریانی از نظام و انقلاب جدا شد، مردم هم از آنها جدا می شوند و به راحتی آنها را کنار می گذارند.  خبرگزاری فارس، پرویز امینی دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی و از کارشناسان این رشته، تحلیلی را با عنوان جامعه شناسی ۱۲ اسفند در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است که متن کامل آن به شرح ذیل است:

باسمه تعالی

جامعه شناسی ۱۲ اسفند

۱) نهادینه بودن امر مردم سالاری و انتخابات در کشور بعد از سه دهه تجربه مردم سالاری دینی به عنوان الگوی جدید مردم سالاری به طوری که علی رغم کاهش قابل ملاحظه فضای تبلیغاتی به شکل مرسوم، تحریم انتخابات از سوی بخشی از نخبگان و مجموعه های سیاسی شناخته شده، برخی نارضایتی های ناشی از گرانی و بی ثباتی بازار برای تامین نیازهای اولیه زندگی و فضای رسانه ای سنگین علیه شرکت در انتخابات و… روند مردم سالاری با حضور ۶۵ درصدی مردم در انتخابات موقعیت تثبیت شده خود را نشان داد و این واقعیت را بازگو کرد که مردم سالاری در جمهوری اسلامی آنچنان در فرهنگ سیاسی ملت ایران عمق یافته است که در هر شرایطی کارآمد و آسیب ناپذیر است.

۲) پیوند عمیق امت با امام دومین مقوله جامعه شناختی انتخابات نهم مجلس است. از یک طرف در زبان اکثر رای دهندگان عمل به خواست رهبری به عنوان مهمترین یا یکی از مهمترین انگیزه های اصلی شرکت در انتخابات بود و از طرف دیگر رهبر انقلاب تنها کسی بود که با اطمینان و با قاطعیت چنین مشارکت و حضوری را پیش بینی می کرد که در سخنرانی ایشان دو روز پیش از انتخابات مبنی بر سیلی سخت تر از ۲۲ بهمن هویدا بود. این ویژگی مشترک و منحصر به فرد امام و رهبری در اعتماد و اعتقاد به مردم است و در هیچ کس دیگر نمی توان آن را سراغ گرفت.

۳) سومین ویژگی جامعه شناختی انتخابات نهم به صحنه انتخابات به عنوان عرصه « جنگ اراده ها » بر می گردد. انتخابات نهم در شرایطی برگزار می شد که نظام سلطه هر آنچه می توانست انجام بدهد تا تحریم بانک مرکزی تا تحریم صدور نفت تا ترور دانشمندان هسته ای که شهروندان جامعه ایران محسوب می شدند، انجام داد. در واقع تمام تیرهای در ترکش خود را بکار گرفت تا اراده ملت ایران را بشکند که از نظر آنها انتخابات نهم مجلس عرصه اصلی بهره برداری از این سرمایه گذاری سنگین به شمار می آمد. انتخابات ۱۲ اسفند نشان داد که اراده ملت ایران برای استقلال، برای پیشرفت و برای ایستادگی در برابر روابط سلطه جویانه خلل ناپذیر است و در رویارویی اراده ها ملت ایران بر هر اراده ای پیروز و غالب است.

۴) چهارمین نکته جامعه شناختی، تبلور واقعیت جامعه ایران آنچنان که هست در انتخابات نهم می باشد. ملت ایران در ۱۲ اسفند همان ملت ایران در ۲۲ خرداد ۸۸ و ۹دی ۸۸ و ۲۲ بهمن ۸۸ و ۲۲ بهمن سال ۹۰ است. مشکلی که وجود دارد این است که ما به دلیل درهم آمیختگی زندگی ما با رسانه های گوناگون و پر تعداد در دوران جدید، بیش از آن که با واقعیت زندگی کنیم با تصویری که رسانه ها از واقعیت می سازنند، زندگی می کنیم که سهوا و یا عمدا تصویر خاص و محدودی از جامعه ایران نشان می دهند که بخش های بزرگی از مردم ما در آن حذف شده اند. این مسئله در انتخابات سال ۸۸ منشا چالش هایی شد اما در روز انتخابات و فضای تبلیغات پیش از انتخابات در همه رسانه ها و خصوصا صدا و سیما تکرار شد. بنابراین چون بین واقعیت و تصویری که از واقعیت رسانه ها ساخته اند فاصله وجود دارد و ما با تصویر و احساسی که رسانه ها می سازنند مانوس هستیم، واقعیت مردم در روز ۱۲ اسفند ما را متحیر می کند.

۵) مسئله نقش مردم در مقایسه با نخبگان سیاسی در پیشبرد دموکراسی و مردم سالاری مسئله مهم جامعه شناختی دیگری است که می بینیم مردم چطور قواعد مردم سالاری را درک می کنند و به آن پایبند هستند و از نخبگان سیاسی در پیشبرد آن جلوترند. نخبگان سیاسی و روشنفکرانی که انتخابات را تحریم کردند یا عملا به توسعه مشارکت کمکی نکردند و منافع خود را در صحنه سیاسی کشور در کاهش مشارکت سیاسی مردم تعریف کرده بودند و مشارکت ۳۰ درصدی را به عنوان پیروزی برای خود هدفگذاری کرده بودند، حاضر بودند نهاد انتخابات و مردم سالاری در کشور دچار نارسایی و سکته بشود اما منافع آنها تامین بشود . حاضر بودند با کاهش مشارکت جشن پیروزی برای خود بگیرند ولو این که این کاهش مشارکت چراغ سبز به دشمن محسوب بشود برای افزایش فشارها که عمدتا نیز زندگی مردم عادی را با سختی ها و دشورای روبرو می کرد.

۶) ۱۲ اسفند نشان داد ملت ایران در تحمل دیدگاههای گوناگون، متکثر و انتقادی تا مرزهای نظام هاضمه قوی و قدرتمندی دارد اما معارضه با انقلاب و نظام و همراهی با سیاست های معارضین آن را بر نمی تابد و هواخواهانش را به آسانی کنار می گذارد.

انتخابات دوازده اسفند مانند حوادث سی و سال گذشته نشان داد که هر کس و هر جریانی از نظام و انقلاب جدا شد، مردم هم از آنها جدا می شوند و به راحتی آنها را کنار می گذارند.

۷) تکثر فضای سیاسی واقعیت جامعه شناختی دیگری است که در انتخابات نهم خود را متجلی کرد. بر عکس انتخابات های مجلس سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم و هشتم با جریانی به عنوان اکثریت روبرو نیستم بلکه گرایش های گوناگون به اندازه وزن خود از سبد آراء بهره مند شده اند به طوری که ترکیب نسبتا برابری از دو جریان پایداری و جبهه متحد در تهران در کنار مطهری از جریانات منتقد دولت ، محجوب و جلودارزاده از اصلاح طلبان بخش های اصلی رقابت تهران را تشکیل می دهند که مولفه های سیاسی در آن(تهران) مولفه اصلی است.

۸) حرکت به سمت واقعی تر شدن و تضعیف شدن فضای رانتی فضای سیاسی در ایران ناشی از فضای متکثر چند قطبی از جمله نکات جامعه شناسانه مهم در انتخابات نهم است که ایجابی شدن کار سیاسی در ایران در مقایسه با غلبه فضای سلبی گذشته را اجتناب ناپذیر می کند. واقعی شدن کار سیاسی به واقعی شدن وزن جریانات و شخصیت های سیاسی در بین مردم می انجامد که تنها راه درمان بیماری توهم نخبگان و گروههای سیاسی است که امروز در بین آنها حالت شایع و اپیدمیک دارد. انتخابات نهم نشان داد که دوره اثرگذاری از راه کارهای سلبی و انتقادی رو به ضعف است و ظرفیت های افرادی مانند لاریجانی در قم و مطهری در تهران با کار سلبی آسیب اساسی نمی بیند و امتیاز چندانی نیز برای کسانی که متکی به کار سلبی هستند نمی آورد.

۹) انتخابات ۱۲ اسفند صحنه غلبه نیروهای اجتماعی بر نیروهای سیاسی است. دو جریان پیش رو در انتخابات یعنی جبهه متحد با محوریت آقای مهدوی کنی و جبهه پایداری با محوریت آقای مصباح هستند که برخاسته از نهاد روحانیت و مسئولیت دو نهاد آموزشی دانشگاه امام صادق(ع) و موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) را برعهده دارند که جزء نیروهای اجتماعی محسوب می شوند. نفرات نخست در تهران شامل آقایان حداد عادل، ابوترابی، مرندی، آقا تهرانی، مطهری و.. عمدتا نیروی اجتماعی محسوب می شوند و افرادی مانند باهنر بادمچیان و حبیبی و.. که در رتبه های پایین هستند جزء نیروهای سیاسی محسوب می شوند. این ویژگی چرخش در فضای سیاسی محسوب می شود که نیروهای سیاسی مشتق از نیروهای اجتماعی اند که به عنوان یک ویژگی اساسی در فعالیت های آینده سیاسی باید مورد توجه قرار گیرد به این صورت که حیات و موجودیت موثر نیروهای سیاسی در گرو پیوند با نیروهای اجتماعی است.

۱۰) در انتخابات نهم مجلس ۹ گرایش از نظر رفتار شناسی انتخاباتی از تحریم انتخابات تا مشارکت منفعل و مشروط تا گرایش هایی که تحت عنوان جبهه فعالیت انتخاباتی می کردند، حضور داشتند که شاید متکثرترین انتخابات از نظر رفتار سیاسی به حساب آید. همین ویژگی شفافیت سبب شد که گرایش ها و گروههای گوناگون هزینه تصمیمات انتخاباتی و سیاسی خود را بدهند و هیچ گروه و جریان و گرایشی بدون پرداخت واقعی هزینه های تصمیمات خود نباشد. این مسئله موجب پیشرفت سیاسی کشور می شود چرا که تصمیم سیاسی بدون پرداخت هزینه ، سیاستمداران و اهالی سیاست را همیشه مدعی و غیر پاسخگو می کند و استانداردهای کار سیاسی را پایین می آورد.