گزارش خانه خشتی از بزرگترین مجموعه پرورش دهنده آرتمیا در خاورمیانه؛
دریاچه شور رفسنجان گنجی اقتصادی برای کشور / عکس
دریاچه شور در منطقه نوق رفسنجان، در ۱۱۰ کیلومتری از مرکز شهر رفسنجان به وجود آمده است. که با تولید آرتمیا در آن، می تواند گنج اقتصادی برای کشور باشد.
به گزارش خانه خشتی ، از شهر رفسنجان که به سمت نوق حرکت کردم تا حدود ۶۰ تا ۷۰ کیلومتر از مرکز این شهر روستاهای بخش مرکزی را پشت سر گذاشتم و وارد بخش نوق شدم. باز هم این مسیر تا مقصد که دریاچه ای بی نظیر است به فاصله ۸۰ تا ۹۰ کیلومتر ادامه داشت بیش از ۲۰ کیلومتر نرسیده به این دریاچه، بیابانیست و فاقد هرگونه امکانات حتی اولیه.
قسمت بیابانی را هم طی می کنم به دریاچه ای می رسم، دست معجزه گر طبیعت هیچ رقیبی ندارد و ما تنها شاهد قدرت لایتناهی او هستیم. دریاچه ای آنقدر زیبا که گویی بیابان را در آغوش می کشد و در یک نگاه به این دریاچه، آرامشی ژرف در وجودم نشست. فکر نمی کردم این افق ِ باز، روزگاری افسونگر زندگی ام شود و بدین گونه است که می اندیشم سفر راه زیستن است.
در کنار دریاچه به تماشای موجوداتی ریز نشستیم که با چشم، درست دیده نمی شوند زیرا این موجودات ریز بدنی شفاف دارند. در همان جا با آقای امید هاشمی هم صحبت می شوم او که به همت پدرش طرح نوین و ملی پرورش آرتمیا، این غذای میگو را با احداث دریاچه ای شور در دل کویر به راه انداخت.
پدری گرانقدر که اگر حمایت های مالی، فکری و معنوی ایشان که نقش به سزایی در پیشرفت این پروژه داشته و دارد نبود حالا رفسنجان در دل کویر خود دریاچه ای از جنس دریاچه ارومیه نداشت و به این دستاوردها نمی رسید.
امید هاشمی درباره این طرح گفت: اگر بخواهیم اهمیت پرورش آرتمیا را توضیح دهم باید عنوان کنم که اهمیت آن به منزله نیاز صنایع پتروشیمی به نفت است. اگر نفتی وجود نداشته باشد، صنعت پتروشیمی ای وجود نخواهد داشت. لذا در صنعت آبزی پروری نیز وجود آرتمیا به منزله وجود نفت می باشد، به این معنا که اگر آرتمیا و مشتقات آن به هر دلیلی وارد کشور نشود و یا با آلودگی وارد شود، کلیه سرمایه گذاری های چند صد میلیاردی واشتغال ایجاد شده در صنعت میگو وارد چالش جدی درتولید و پرورش خواهند شد.
وی ادامه داد: کما اینکه با اطلاعاتی که درسازمان شیلات ایران جمع آوری شده است، بعضی از تولید کننده ها به دلیل عدم تامین آرتمیای مورد نیاز تولیدشان با ظرفیت بسیار پایین تر مشغول به کار هستند.
هاشمی در مورد این موجود با ارزش در کشور و نیاز روزافزون به این موجود ارزنده که به عنوان غذای پایه و زنده در صنایع پرورش میگو و ماهیان زینتی و خاویاری استفاده می گردد چنین اظهار کرد: سیست آرتمیای مورد نیاز در حال حاضر کشور بیش از ۲۵ تن به صورت رسمی و بیش از ۴۰ تن به صورت غیر رسمی می باشد که تمام آن وارد کشور می شود، که هیچگونه جایگزین ندارد.
از آنجایی که برای تولید هرکالایی به ویژه اقلام کشاورزی و شیلاتی با توجه به گرانی در اقلام پیش نیاز، پرورش و تولید بر خلاف دیدگاه موجود، نیاز به سرمایه گذاری مناسب و هدفمند به صورت مجموعه کامل دارد، لذا در حال حاضر تولید کننده ای موفق است که مجموعه مورد نیاز صنعت رد به صورت کامل، در اختیار داشته باشد و از واسپاری و برون سپاری هر قسمت از تولید و بسته بندی و فروش به دیگری جلوگیری کند. که این حرکت باعث حذف واسطه گری می گردد و به تبع آن باعث پایین آمدن قیمت تمام شده می شود و در صورت وجود این شرایط می تواند با شرایط خوب یا بد بازار، خودش را همگون سازد و وارد چالش های بازار نشود.
امید هاشمی گفت: به طور مثال در صنعت میگو ما چهار شاخه تکثیر، پرورش، فرآوری، بسته بندی و سردخانه و صادرات را داریم ، موفق ترین پرورش دهندگان اشخاصی هستند که به صورت کامل این ۴ رکن را در اختیار دارند .
درسال ۱۳۶۳دردل کویر لوت این آبگیر۳۰ هکتاری توسط پدرم ایجاد شد، هدف اولیه، استفاده از آب آن جهت کشاورزی و پرورش ماهی بود ولی بدلیل شوری بالا ،کاری صورت نگرفت و سال ۱۳۷۹ این مجموعه به عنوان نخستین وبزرگترین پرورش دهنده سنتی آرتمیا در کشور با داشتن امکانات فاز صفر پرورش شامل آبگیراصلی پرورش وآبشور مناسب و هوای مناسب پرورش، همزمان با برداشت سیست آرتمیا(همان تخم آرتمیا) از دریاچه ارومیه، آغاز به کارکرد و تا سال ۱۳۸۳ موفق به تولید ۸ تن سیست آرتمیا گونه فرانسیسکانا و مقادیر قابل توجهی از بیوماس آرتمیا گردید.
امید هاشمی گفت: بدلیل نداشتن امکانات اولیه فرآوری و نگه داری و نبود دانش فنی بعد از تولید، با افت کیفیت محصول و به هدر رفتن بیوماس آرتمیا مواجه شدیم از دلایل دیگر وقفه تولید، خشکسالی های متوالی و بالارفتن بی اندازه شوری آب در حدود ۲۵۰ پی پی تی و نداشتن توجیه اقتصادی به دلیل واردات محصول بی کیفیت و ارزان قیمت چینی به کشور و پایین بودن قیمت دلار که موجب واردات بی رویه گردید و عدم آشنایی مصرف کنندگان به کیفیت برتر، باعث متوقف شدن تولید گردید.
وی افزود: به طوری که تولیدکنندگان فعال دیگر نیز با تعطیلی کارگاه به دلیل عدم حمایت واقعی مسئولین از تولید، طی سالهای ۸۳ تا ۹۰ مواجه شدند.
هاشمی خاطرنشان کرد: از حالت سنتی درآمدیم و طرح جدید پرورش و تولید صنعتی آرتمیا توسط شرکت گوار کویر آریا با عنایت خداوند متعال، در سال ۱۳۹۱ ، در زمینی به مساحت ۷۵ هکتار (تحت تملک این شرکت) در بخش جوادیه نوق شهرستان رفسنجان در استان کرمان، با پشتوانه مطالعات وسیع دو ساله و همفکری و همکاری و راهنمایی اساتید مبتکر از پژوهشکده دانشگاه ارومیه که جزء پژوهشکده های برتر آرتمیا در دنیا می باشد و از شیلات ایران که جزء اساتید مجرب در زمینه پرورش آرتمیا در سازمان شیلات می باشند و همچنین از دانشگاه کانتو ویتنام (که با کیفیت ترین سیست آرتمیا را تولید می کنند)، چه از نظر نیاز بازار و چه از نظر متدهای روز دنیا آغاز گردید.
وی ادامه داد: از زمستان سال ۱۳۹۲ با حجم سرمایه گذاری بیش از بیست و سه میلیارد ریال که مبلغ نه میلیارد ریال آن با حمایت جهاد کشاورزی رفسنجان (اختصاص از صندوق توسعه کشاورزی) و با همکاری سرپرستی بانک کشاورزی کرمان، عملیات اجرایی آن آغاز گردید.
این طرح یک طرح آبزی پروری محسوب می گردد که محصول اصلی بخش آبزی پروری آن سیست و بیوماس آرتمیا و در فاز نهایی مشتقات آرتمیا، از جمله فریز درایر آرتمیا،آرتمیای غنی شده ، فلیک آرتمیا ،انسایل (ترشی) آرتمیا،پودر آرتمیا و… ،می باشد.
هاشمی در مورد فعالیت های صورت گرفته در فاز مطالعاتی چنین می گوید: طراحی و فاز بندی سایت جامع پرورش آرتمیا زیر نظر متخصصین داخلی و خارجی با تحقیقات دوساله صورت گرفته است .
وی خاطرنشان کرد: همچنین ایجاد شبکه اختصاصی برق به ظرفیت ۳۴۰ کیلووات و به طول ۱.۵۴۰ متر، ایجاد شبکه داخلی برق، ساخت و راه اندازی سردخانه ۲۰ تنی زیر صفر جهت نگهداری سیست وبیوماس منجمد آرتمیا، ساخت و راه اندازی یک باب تونل انجماد (تا منفی ۴۰ درجه زیر صفر) جهت انجماد سریع بیوماس آرتمیا به ظرفیت ۲ تن در شیفت، احیا حوضچه اصلی پرورش به مساحت ۳۰ هکتار، با اجراء لوله گذاری به طول ۲ هزار و ۲۰۰ متر، احداث استخرهای پرورش و استخرهای تولید آب سبز به حجم ۶۰ هزار متر مکعب واحداثسالنتولیدفضایبسته (سالنی)،سردخانه وسالن بسته بندی به مساحت ۷۵۰ مترمربع وساخت اسکان دایم کارگری از اقدامات انجام شده در این مجموعه بوده است.
وی همچنین گفت:اقدام به احیا حوضچه ۳۰ هکتاری با توجه به خشکسالی های اخیرکه برای اولین بار در کشور صورت گرفته است از دیگر اقدامات است که باعث افتخار این مجموعه است .
امید هاشمی درباره محصولات تولیدی در این سایت توضیح داد: محصولات فاز یک شامل ۳ تن سیست خشک آرتمیا گونه خلیج فرانسیسکانا(که مرغوب ترین گونه در حال حاضردردنیا می باشد)، ۲۵تن بیوماس منجمد آرتمیا و ۵ تن بیوماس زنده آرتمیا است.
وی هدف از اجرای این طرح را تامین قسمتی از نیازکشور به این محصول استراتژیک و مورد نیاز صنعت آبزی پروری کشور عنوان کرد و افزود:در صورت حمایت واقعی مسئولین و تامین اعتبار ارزان قیمت درازمدت به مبلغ سی میلیارد ریال، با احداث یک استخر ۴۰ هکتاری و تکمیل فضاهای موجود و احداث سالنهای جانبی این شرکت توانایی تولید ۱۰ تن سیست آرتمیا، ۶۰ تن بیوماس منجمد آرتمیا، ۱۰تن پودرو فلیک آرتمیا وتولید ۱۵ تن بیوماس زنده آرتمیا ومشتقات آرتمیارا به حول قوه الهی دارد و در زمینه تامین قسمت قابل توجهی از نیاز کشور قدم قابل توجهی بر خواهیم داشت.
چیزی که از این چشم انداز عالی دستگیرم شد این بود که دیر بازده بودن اینگونه پروژه ها به به علت نوین بودن طرح، جهت بقا و ماندگار بودن، خلأ عزم ملی و عدم حمایت همه جانبه مسئولان کشوری و به ویژه استانی به شدت احساس و به شدت مورد نیاز می باشد.
صنایع نوینی از این دست، به عنوان صنایع دارای دانش و تکنولوژی خاص باعث شکوفایی منطقه و آباد سازی است و قدمی در جهت بیابان زدایی و استفاده از امکاناتی که به ظاهر هیچگونه مصرفی ندارند خواهد بود .
هاشمی از مسئولین استانی از جمله جهاد کشاورزی و به ویژه استاندار و مسئولان صنعت شیلات درخواست می کند که جهت بقا این صنعت و علاقه مندشدن سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در این رشته و با توجه به پتانسیل بسیار مناسبی که در استان زرخیزمان وجود دارد، داشتن نگاه حمایتی با مجاب کردن بانک های عامل و نه نگاه صرفا اقتصادی و زود بازده به این دست پروژه ها، بلکه با این نگاه که این طرح ملی به اقتصاد مملکت کمک شایانی می کند داشته باشند.
با اجرای این طرح در فاز یک، برای ۲۵ نفر به صورت مستقیم و برای ۵۰ نفر به طور غیرمستقیم اشتغالزایی صورت گرفته است.
این مجموعه بزرگترین مجموعه پرورش دهنده صنعتی آرتمیا در خاورمیانه و تنها سایت فعال آرتمیا در ایران است که دارای سردخانه، آزمایشگاه و لوازم تولید و تکثیر آرتمیا است. این دریاچه شور می تواند از ارزش توریستی بر خوردار باشد و گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب کند.
و بدین گونه است که سفر تنها راه زیستن می شود و من در این سفر به این نتیجه رسیدم اگر آرتمیایی در رودخانه یا دریاچه شور وجود داشته باشد باید مورد حمایت قرار گیرد.
غروب است و با اندیشه ای پر، ترک کردم، بیابان را نه بلکه منطقه ای که پر شده است از وجود بی منتهای الطاف خداوند بی کران، و کاش دوباره روزی برسد که به دیدار این منظره زیبا برگردم.
