حاج علی مدد در گفت وگو با خانه خشتی:
مداح باید امام حسین را معرفی کند نه خودش را
مداح ولایی رفسنجان گفت: مداح باید مداح علمی باشد. مداحی ها باید تاثیرگذار باشد. باید تاثیر مداحیمان را توی هیاتها و جلساتمان ببینیم. اینکه می گویند هیاتهای قدیمی تاثیرگذار بود علت این بود که هیاتهای قدیم را جوانهای شهید پرور به وجود آورد.
به گزارش خانه خشتی ، حاج علی مدد از مداحان خوش ذوق رفسنجان و متولد ۱۳۴۸ است. وی همچنین رئیس کانون مجمع مداحان رفسنجان و نایب رئیس کانون مداحان استان کرمان می باشد. در گفت گوی مدد با خانه خشتی کویر ، ایشان اخلاص و مطالعه بالای مداحان را ضروری دانسته و عدم آن به ویژه بهره گیری از سبک های غربی را آفت مداحی دانسته است. این گفت و گو را در ادامه بخوانید.
مداحی ها هم مثل هر چیز از تغییر در امان نیستند. از گذشته تا به امروز ما با تغییرات زیادی در این حوزه روبرو بودیم. در گذشته مداحی ها در رفسنجان به چه گونه بود و چه تغیرات مثبت و یا منفی داشته است؟
مداحی ها الان شکل جدید پیدا کرده است الان اینجور نیست که بنشینند شعر بخوانند و غزل بخوانند بعد نوحه بخوانند. مداحی های قدیم تمام ختم می شد به نوحه خوانی. نوحه خوانی های قدیم، روضه خوان روضه می خواند نوحه خوان نوحه می خواند. مداحی به این شکل نبود. جدیدا از دهه شصت هفتاد به این طرف مداحی به شکل رسمی شروع شده است. قدیم می گفتند نوحه خوان نمی گفتند مداح. الان کسی که مدح می کند می گویند مداح. قدیم نوحه خوان می خواند و حسینیه اش را زمین می نشاند یک رباعی خوان چهار بیت رباعی یا دوبیتی بین دو تا سینه زنی می خواند بعد بلند می شدند اول تک ضرب و بعد سه ضرب می خواندند. الان رونق پیدا کرده و همه جایی شده.
قدیم نوحه خوان همان مداح بوده است. اما جنبه های مثبت و منفی که گفتید باید عرض کنم در هر کاری جنبه مثبت هست جنبه منفی هم دارد ولی پیشرفت کرده و خیلی بهتر شده است. زمان قدیم، مجلس ما اگر ده تا جوان در آن بود بقیه اش همان پیرمردها بودند الان درست برعکس شده است مجلس پر از جوان است و پیرمردها در اطراف نشستند. صدردصد پیشرفت در هر کاری خوبه مخصوصا در مداحی .جنبه های مثبتش این است که جوانهای ما آمدند توی کار. جوانها دارند ارشاد میشوند. جوانها دارند وارد مکتب اهل بیت می شوند.
اصول و مکتب اهل بیت را از این طریق یاد می گیرند و برای عزاداری های مختلف می آیند و جمع می شوند. جنبه منفی هم دارد. منفی بودنش همان هیات های انگلیسی است. همان هیات های شیعه انگلیسی که الان مطرح می شوند اگر خدای نکرده یک هیاتی بر خلاف اسلام و خلاف سیاست شیعه و مملکت اسلامی برگزار شود می شود منفی. در هر صورت پیشرفت خوبه و در هر چیزی هجوم فرهنگی هم هست. هجوم فرهنگی توی دین و هیات عزاداری هم هست. باید مواظب بود. به نظر من تغییرات جنبه های مثبتش بیشتر از منفی است.
برخی می گویند نوحه های قدیمی خیلی موثرتر و پرشور تر بوده به نظرتان دلیلش چیست؟
بر می گرده به اخلاص. حتی اخلاص شاعری که شعر می گفته. ببینید زمان قدیم کسی که شاعر بود و شعر می گفت یک عارف به تمام معنا بود. شعرا و نوحه خوانهای قدیم ما خودشان تا حدی دین شناس بودند. معرفت دین شناسی را داشتند خب شعر که می خواستند بگویند بر اساس احادیث قران و شنیده هایشان از علما می گفتند. حتی ما زمان قدیم مثلا شاعری شعر می گفت شعرش اول به نظر علما و مراجع می رساند بعد پخش می کرد. این خودش اثر داشت منی که آن شعر را می خوندم یا آن مداحی که شعر می خواند تاثیر گذار بود.
هم اخلاص مداح بود هم اخلاص شاعر و هم اخلاص مستمع. این خودش معلومه اثر بسزایی داشت. مثلا خدا رحمت کند آقای آهی شعر که می گفت نشان علامه امینی می دادند می گفتند درسته یا نه اگر درسته پخشش کنم. این شعر به نظر علامه امینی برسد خودبخود ان اثر معنوی را گذاشته. تا اینکه من امروز جوانی هستم خودم بخواهم سبکی بدهم و بر اساس آن سبک شعر بگویم.
خوب محتواش از کجا می آید از کلمات بدون معنی استفاده کنم. حضرت آقا هم فرموده اند اشعاری را استفاده کنید که محتوای دینی داشته باشد. بله زمان قدیم اثر داشته امروزه اما شاید اثرش به خاطر اینکار کمتر باشد. نتیجه اینکه اخلاص گوینده اخلاص شنونده اخلاص مستمع همه چی باهم باید باشد
شما به عنوان رئیس مجمع مداحان رفسنجان عزاداری های رفسنجان و مداحی ها را چگونه ارزیابی می کنید؟
هر منطقه و ناحیه ای عزاداری مخصوص به خودشان را دارند. من نمی توانم بگویم که عزاداری ما بده یا مثلا تهران قشنگ است. یا عزاداری ما خوب است و عزاداری بندرعباس بداست. نه هر جایی برای خودش است. عزاداری های ما واقعا قشنگ است.
هم عزاداریها سنتی و محلی و هم عزاداری های سبک جدید در حد خودش خوب است. مگر اینکه از حد اعتدال خارج شود و خدای نکرده به سمت شیعه انگلیسی پیش رود. چون الان می دانید خیلی ها در فکر این هستند عزاداری ها را از حد تعادل خارج کنند و به سمت سبک هایی که خلاف فرمایشات مقام معظم رهبری است ببرند. آن بد می شود. سبک عزاداری ما خیلی قشنگه و جا افتاده است برای خودمان و استان .
به محتوای شعرهای امروزی اشاره کردید. این محتوا چگونه است و چگونه باید بشود؟
واقعا اگر هر مداحی و هر عزاداری که با شعور همراه نباشد مطلوب نیست. باید حتما مداحی با شعور باشد اگر شور به تنهایی باشد فایده ندارد. بی محتوا می شود شعر تا وقتی مبداش خراب نباشد خوب است. منظور از مبدا یعنی اهنگ که می سازیم اهنگ غربی نباشد. من نروم یک اهنگی از روی اهنگ غرب استفاده کنم و اشعاری در مورد امام حسین بگویم به محض اینکه این شعر را بخوانم فکر من جوان، فکر من سینه زن به من سمت شعر غربی می رود و این دیگر از اثر خودش خارج می شود.
بله ما الان شعر داریم سبک داریم ولی سبک های ما انقلابی است. اسلامیه خیلی از شعرهای ما سبک اسلامی دارد و خیلی از غربیها هم از شعرهای ما استفاده کردند. مبدا اصلی همین آواها و صداهای ایرانی بوده که آنها برداشتند استفاده کردند. لذا نباید ذهن به سمت سبک غربی برود و این بد است و عزاداری خراب می کند منحرف می کند. مداح باید خیلی مواظب باشد که چه می خواند چون مستمع ما هوشیار هستند. مستمع ما قدیمی نیستند که شاید مثلا اطلاعات تاریخی و دینی نداشته باشد. مستمع ما آگاه است.
کلام به کلام که مداح می گوید آن جلوتر از مداح است. مداح باید علمی رفتار کند مثلا مطلبی که از فلان کس شنیده نباید بیان کند چون مستمع قبول نمی کند. باید مداح بخواند تاریخ بداند و هر چیزی که می گوید از روی سند باشد.
از رسومات و ایین های قدیم رفسنجان اطلاعی دارید؟
بعضی از رسومات از قدیم مانده و خیلی هم عالی بود. هنوز هم در بعضی از هیات ها انجام می شود. مثلا روز تاسوعا یادم می آید همه سینه زنان و نوحه خوانان کاهگل درست می کردند روی سرشان می کشیدند و پای برهنه می آمدند توی قسمتی که سینه زنی می کردند و اون عزاداری می شد عزاداری با اخلاص. ایت الله بروجردی به درد چشم مبتلا بودند وقتی هیئتی از رفسنجان رفت انجا برای عزاداری اقا دستشان را روی سر یکی از سینه زنان می کشند و روی چشمشان می مالند که می گویند درد چشم اقا خوب می شود یعنی هیات ها با اخلاص بودند الان آن اخلاص نیست. هنوز هم هیات قطب اباد آن کار را انجام می دهد گل می کشند توی سر و پا برهنه می آیند برای عزاداری.
بعضی مداحها فقط ظاهر مداحی دارند در حالیکه انتظار مردم از مداحها بیشتر است.
بله این بر می گردد به اخلاص و اعتقاد مداح. مداح در اصل باید الگوی اهل بیت باشد من همیشه به بچه های مداح گفتم شما باید طوری رفتار کنید که الگوی همه باشید حتی در لباس پوشیدن. ما یک مداح آستین کوتاه را قبول نمی کنیم ریش تیغ زده نمی توانیم قبول کنیم. مردم وقتی یک مداح را نگاه می کنند باید در نظرشان اهل بیت تداعی شود.
باید با دیگران فرق داشته باشد. حتی یک بچه مداح را می بینید باید برایش الگو باشد. متاسفانه هستند کسانی که ظاهری هستند و این بر می گردد به شیعه انگلیسی و مداح انگلیسی و شاهد هم ناخوداگاه باشد اینکار را می کنند ولی متاسفانه برخی اقایون اینجور هستند. در برخورد با این افراد باید خود جامعه و مردم وارد کار شوند و آنها را طرد کنند.
برخی مردم می دانند که این مداحها اینجور رفتار ناشایستی را دارند بازهم در مجلس دعوتشان می کنند. اگر خود مردم طردشان کنند و بگویند که شان مداحی را زیر سوال بردی آن مداحان خودشان کم کم می فهمند و می روند کنار و یا خودشان را اصلاح می کنند و یا از جامعه طرد می شوند.
و سخن آخر
مداح باید مداح علمی باشد. مداحی ها باید تاثیرگذار باشد. باید تاثیر مداحیمان را توی هیاتها و جلساتمان ببینیم. اینکه می گویند هیاتهای قدیمی تاثیرگذار بود علت این بود که هیاتهای قدیم را جوانهای شهید پرور به وجود آورد. جوانهای هیاتی ما سینه شان را سپر می کردند برای شهادت. خیلی بر این عقیده دارند انقلاب ما از هیاتها تشکیل شد. از همین عزاداری ها به وجود آمد.
اصل و پایه اش از عزاداریها بود. لذا مداح ما باید طوری رفتار کند که اولین کاری که می کند مستمع را با حسین (ع) آشنا کند به سبک و سلوک حسینی و حسین شناس بارشان بیاورد. مداح اگرحرفی بزند ولی تاثیری در مستمع نداشته باشد فایده ندارد اگر آنروز جوانهایی به وجود امد که عاشق شهادت باشند امروز ما باید جوانهایی تربیت کنیم که رهرو راه شهیدان باشند.
یعنی توی جلسه هیات باید جوان شجاع بار بیاید. جوان تربیت شود از شهادت نترسد فقط به گفتن حسین حسین اکتفا نکند که مجلسی گرم شود نه باید از این مجالس جوانها تربیت شوند جان دادن در راه امام حسین را در راه خدا را عیب ندارند کاری که امام حسین (ع) کرد زیر بار ظلم نرفت زیر بار زور نرفت جوانها همین جور باشند مداح باید مطیع رهبر باشد .توی هر زمینه ای خط قرمزها را اقا معرفی کردند حفظ کند . تکفیری ها و داعشی ها منتظر این است. آن ها تمام صوت های ما را به هر طریقی جمع می کنند و دنبال این هستند سر شیعه را زنده زنده ببرند.
همین کارهایی که بعضی اقایان انجام می دهند. اقا می فرمایند صدای بلندگو را تا اخر شب بلند نکنید صدای اذان که باید بلند شود بیرون پخش شود اینها فرمایشات اقا هستند اگر اقا می گویند شور با شعور باشد باید اینطور باشد بعضی شورها که مداحها می کند دارند خودشان را معرفی می کنند نباید اینجور باشد. باید امام حسین را معرفی کنند شور خوب شوری است که معرفت شناسی داشته باشد.
